Publicite

En ose Enji perendia ILIRE e zjarrit

0 Sunday, June 14, 2020 Edit this post

Shkruan: Shqipe HOXHA En or Enji ([ɛɲi]) is the Illyrian god of fire. The name continues to be used in the Albanian language for Thursday (e...

Shkruan: Shqipe HOXHA

En or Enji ([ɛɲi]) is the Illyrian god of fire. The name continues to be used in the Albanian language for Thursday (e enjte).

En ose Enji është perëndia ilire e zjarrit. Emri vazhdon të përdoret në gjuhën shqipe për ditën e enjte (e enjte).

Sipas Karl Treimer, Ilirët adhuruan një perëndi zjarri të quajtur * Enji, i lidhur me perëndinë Vedice të zjarrit Agni, duke zbritur nga rrënja * Hₓn̩gʷnis, zjarri i divinizuar Proto-Indo-Evropiane.

Me ardhjen e Krishterimit En u zhvendos në statusin demonike, edhe pse emri i tij mbijetoi në gjuhën shqipe për t'iu referuar të enjtes (e enjte).

Besime shumë të forta në demonin e zjarrit kanë vazhduar në radhët e shqiptarëve deri sot. Kulti i zjarrit mistik dhe praktikat e ritualit të zjarrit luajtën një rol të rëndësishëm në jetën e popullit shqiptar para-industrial.

Në veprën e tij Speculum Confessionis (1621) Pjetër Budi regjistroi termin shqiptar tegnietenee madh për respektimin e të hënës- enjtes (S.C., 148, vv. 26, 89).

Në fjalorin e tij në gjuhën latine-shqipe (Dictionarium latino-epiroticum, 1635) Frang Bardhi regjistroi dita ehegnete pasi përkthimi shqip i latinishtes vdes Iovis.

Në 1820, studiuesi francez François Pouqueville regjistroi dy terma të vjetër të shqipes: e igniete dhe e-gnitia.

Variacionet moderne dialektore përfshijnë: Ghege shqipen: e êjte, e ẽjtë; Tosk shqipe: e enjtë; Arbëreshë Shqip: e énjite, e ente, e engjte, e ínjte.

Termi shqip enjte rrjedh nga proto-shqipe * agni-, ndoshta i lidhur me fjalën arkaike indo-evropiane për 'zjarr' (PIE * h₁n̥gʷnis).

Emrat e ditëve të javës në gjuhën shqipe janë me emra latine, kështu që fjala enjte duhet të korrespondojë me Latin lovis diem, dhe enj- duhet të jetë ekuivalenti shqiptar i romakes për Jupiterin.

Tagliavini 1963, p. 103.